Komið betur til móts við tekjulága foreldra með börn á framfæri

Um 200 fjölskyldur með u.þ.b. 300 börn á framfæri, eiga nú rétt á sérstakri fjárhagsaðstoð vegna barna, eftir breytingar á reglum um fjárhagsaðstoð sem Velferðarráð Reykjavíkurborgar hefur samþykkt. Þessi fjárhagsaðstoð er viðbót við þá aðstoð sem Reykjavíkurborg hefur veitt barnafjölskyldum á árinu.

 

Markmiðið með breytingunum er að koma betur til móts við tekjulága foreldra með börn á framfæri.  Fram til þessa hefur verið heimilt að veita sérstaka fjárhagsaðstoð vegna barna kr. 11.635 á mánuði ef tekjur undanfarna fjóra mánuði hafa verið við eða lægri en grunnfjárhæð fjárhagsaðstoðar. Eftir breytingu er hægt að veita sérstaka fjárhagsaðstoð vegna barna strax og tekjur lækka niður fyrir grunnfjárhæð.

 

Reglurnar um fjárhagsaðstoð eru alltaf í endurskoðun. Það var nauðsynlegt, í ljósi breyttra aðstæðna, að gera breytingu hvað þennan lið varðar strax. Fólk hefur minni bjargráð en áður, stórfjölskyldan á erfiðara með að hlaupa undir bagga og það er mikilvægt að styðja við börnin.

Ég er þess fullviss að þessi breyting mun koma sér vel á mörgum heimilum.

Við höfum allar forsendur til að komast hratt út úr þessu...

Frunforsenda þess er þó að almenningur haldi áfram og gefist ekki upp - þess vegna þarf að grípa til réttlátra almennra aðgerða við leiðréttingu skulda heimilanna.

Nærri 40 milljarða afgangur

Leiðir til að stuðla að virkni einstaklinga

Leitað verður leiða til að stuðla að virkni þeirra einstaklinga sem njóta fjárhagsaðstoðar í Reykjavík.

Velferðarráð Reykjavíkur samþykkti á fundi sínum í dag tillögu meirihlutans um að fela sviðsstjóra Velferðarsviðs að útfæra leiðir til að stuðla að virkni einstaklinga sem njóta fjárhagsaðstoðar hjá Reykjavíkurborg.

Afleiðingar atvinnuleysis og fjárhagslegra erfiðleika til lengri tíma litið geta verið margvíslegir, s.s. félagsleg einangrun og óvirkni.  Því er mikilvægt að leita allra leiða til að sporna við félagslegri einangrun og koma í veg fyrir langtímavanda.

Velferðarsviði var því falið í samráði við önnur svið borgarinnar, Vinnumálastofnun og fleiri samstarfsaðila að leita leiða til að gera einstaklingum  sem njóta fjárhagsaðstoðar kleift að taka þátt í verkefnum, vinnu eða öðru skipulögðu starfi á vegum borgarinnar, en stefnt er að því verkefni verði í boði í öllum hverfum borgarinnar

Svohljóðandi fréttatilkynning fór frá Velferðarsviði í dag :-) 
Frábært mál og vonandi tekst okkur að virkja sem flesta.

Sveitarfélögin sem standa að Strætó bs niðurgreiða nemakort um helming

Sveitarfélögin á höfuðborgarsvæðinu greiða niður hvert nemakort sem framhalds- og háskólanemendur kaupa hjá Strætó bs. um 15.000 krónur. Aðstæður verða betri í vetur en áður til leggja stund á vistvænan ferðamáta á höfuðborgarsvæðinu. Sveitarfélögin sem standa að rekstri Strætó bs felldu niður gjald fyrir sína framhalds- og háskólanemendur síðastliðin tvö skólaár að undanskildum Garðabæ sem fór aðra leið seinna árið. Verkefnið hefur gefist afar vel og notið vinsælda nemenda og farþegum fjölgað jafnt og þétt. Í könnun sem gerð var meðal námsmanna kom fram að 80% námsmanna sem fara í strætó á annað borð gera það vegna kortanna, og að hópur nemenda hætti við að kaupa einkabíl vegna þeirra.

Nemendur geta á næstu dögum sótt um og greitt fyrir nemakortin á straeto.is en Strætó bs hefur umsjón með framkvæmd þessa verkefnis.

www.straeto.is  

Reykjavík niðurgreiðir nemakort Strætó bs. um helming

Reykjavíkurborg niðurgreiðir í vetur hvert nemakort sem reykvískir framhalds- og háskólanemendur kaupa hjá Strætó bs. um 15.000 þúsund krónur. „Við hjá Umhverfis- og samgöngusviði hlökkum jafnframt til þess að vinna með ríkinu að framtíð nemaverkefnis Strætó bs, en ríkisstjórnin hefur nýlega sagt að hún vilji skoða aðkomu sína að verkefninu Ókeypis í Strætó. Það er lykilatriði að borg og ríki vinni saman að þessu til framtíðar,“ segir Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir formaður umhverfis- og samgönguráðs.

Reykjavíkurborg felldi niður gjald fyrir reykvíska framhalds- og háskólanemendur síðastliðin tvö skólaár í tilraunaskyni. Verkefnið gafst vel og hefur notið vinsælda nemenda og bættust milljón farþegar við hóp viðskiptavina Strætó vegna kortanna hvert skólaár. Í könnun sem gerð var kom fram að 80% námsmanna sem fara í strætó á annað borð gera það vegna kortanna, og að hópur nemenda hætti við að kaupa einkabíl vegna þeirra.

Nemendur geta á næstu dögum sótt um og greitt fyrir nemakortin á straeto.is en Strætó bs hefur umsjón með framkvæmd þessa verkefnis.

Reykjavíkurborg fagnar yfirlýsingu umhverfisráðherra og samgönguráðherra á dögunum um aðgerðir til að efla sjálfbærar samgöngur, og væntanlegri aðkomu ríkisins að nemaverkefni Strætó bs.

MIKLU BETRI STRÆTÓ

Miklu betri strætó er eitt af Grænu skrefunum í Reykjavík. Markmið Reykjavíkurborgar með því er að styrkja almenningssamgöngur sem ferðamáta, draga úr bílaumferð og mengun í andrúmsloftinu. Strætó hefur nú aukinn forgang í umferðinni í Reykjavík eftir að svokallaðar strætóreinar voru gerðar hjá helstu umferðarhnútum á Miklubraut og forgangsreinum fjölgað á næstunni.

Reykjavíkurborg styður ekki aðeins námsmenn til að fara í strætó heldur hvetur hún starfsmenn sína til að nýta strætisvagna og reiðhjól og hefur því til áréttingar samþykkt græna samgöngustefnu til að innleiða vistvænar samgöngur í starfsemi borgarinnar. Borgin vill með þessu vera öðrum til fyrirmyndar og hvetur bæði fyrirtæki og stofnanir til að taka upp græna samgöngustefnu.

Tenglar:
Græn skref í Reykjavík 2009

Strætó bs

Umhverfisráðuneytið – sjálfbærar samgöngur

Almennar aðgerðir

Eftir að hafa hlýtt á Benedikt Jóhannesson í Speglinum í fyrrakvöld ákvað ég að nú væri kominn tími til að ég setti eitthvað á blað um þá skoðun mína að hér verði að koma til almennar aðgerðir gagnvart skuldum heimilanna. 

Það er margt sem fer í gegnum hugann við þessar aðstæður sem við nú lifum. Inngangurinn að viðtalinu við Benedikt var svo hljóðandi: "Enn eitt efnahagslegt áfallið er að dynja á íslensku þjóðinni: Landflótti. Það er unga fólkið sem fer, sérfræðingar sem eiga auðvelt með að fá vinnu í öðrum löndum. Fólkið fer vegna þess að það sér ekki fram úr fjárhagserfiðleikunum hér. Verði landflótti ámóta mikill og frá Færeyjum fyrir nærri 20 árum, lækka tekjur ríkisins um 16 prósent. Það yrði gríðarlegt áfall. Þetta segir Benedikt Jóhannesson, ritstjóri Vísbendingar, vikurits um efnahagsmál. Hann segir stjórnvöld verða að bregðast við og gera fólki fært að búa hér áfram. Það sé beinlínis þjóðfélagsleg nauðsyn að færa niður skuldir heimilanna, gera skuldabyrðina viðráðanlega svo fólk neyðist ekki til að flýja landið."

Mín skoðun er sú að það sé raunveruleg hætta á því að það verði ekki aðeins fólkið sem geti ekki borgað sem fari af landi brott, það er ekki síður áhyggjuefni ef fólkið sem getur borgað fer líka. Fólk sem sér ekki tilganginn í því að vera hér og borga og borga og borga. Borga skuldir sem eru langt umfram það sem það stofnaði til, afborganir sem eru langt umfram það sem það mátti búast við þegar lánin voru tekin og allt á sama tíma og laun þess lækka. Þriðji hópurinn er síðan þeir sem missa vinnu, fá starf erlendis, selja eignir hérna heima og koma ekki til baka. Þetta er stækkandi hópur.

Í máli Sigríðar Ingadóttur á visir.is í gær kom fram að hún er ekki fylgjandi almennum aðgerðum. Hún vill sértækar aðgerðir, við hjálpum Jóni en ekki Gunnu. Hvernig má það vera að hægt sé að telja að við komum í veg fyrir landflótta, sláum á reiðina í samfélaginu, minnkum tortryggnina og gefum fólki væntingar um sanngjarna málsmeðferð eingöngu með sértækum aðgerðum.  Ég á erfitt með að skilja þessi sjónarmið.  Hér var hægt að ganga fram í einu vetfangi og tryggja innistæður, ekki bara einstaklinga heldur og fyrirtækja, stofnana, lífeyrissjóða og svo framvegis. Það var hægt að leggja inn í bankana "skrilljónir" - og hverjir munu standa undir því að greiða þetta allt saman?
Þeir sem áttu innistæður í bönkunum fengu fulla vexti og verðbætur og innistæður þeirra voru tryggðar. Þeir einstaklingar sem skulduðu bönkunum (almenningur - unga fólkið okkar) mega hins vegar borga fullum fetum, með verðtryggingu og vöxtum.  Hafi þeir hinir sömu skuldað í erlendri mynt þá auðvitað hafa lánin þeirra hækkað miklu meira en sem nemur vöxtum og verðbótum, þá hafa lánin margfaldað sig. 

Ég sat í nefnd félagsmálaráðherra um húsnæðismál sem starfandi var á síðari hluta ársins 2007 og fram á sumar 2008, síðan var starf þessarar nefndar endurvakið skömmu eftir hrunið sem átti sér stað hér síðastliðið haust, en þá voru auðvitað umræðurnar ansi mikið breyttar og áherslur aðrar.  Það var á þessum nefndarfundum eftir hrun sem ég gerði mér ljóst mikilvægi þess að farið yrði í almennar aðgerðir til bjargar heimilunum, sértækar aðgerðir myndu aldrei gera annað en ala á tortryggni og reiði í samfélaginu.  Við ræddum þessa hluti mikið inn í þessari nefnd á þeim tveimur eða þremur fundum sem við áttum eftir hrun og fengum til okkar sérfræðinga til skrafs og ráðagerða. Flest okkar voru sammála um það að það sem skipti þjóðarbúið okkar mestu máli á þessum erfiðu tímum var það að hafa fólkið og þjóðina með sér.  Það væri ekkert mikilvægara en það að fólk væri áfram tilbúið að hlaupa, tilbúið að leggja sig fram og tilbúið að borga. Sigríður Ingadóttir deildi ekki þessum skoðunum okkar á þeim tíma og gerir greinilega ekki enn, en hún leiddi starf þessarar nefndar.

 

 

Hvað gerist ef við semjum "ekki" um Icesave? Hugleiðingar leikmanns!

• Eru öll lönd heims upptekin af því að við borgum Hollendingum og Bretum á þeirra forsendum?
• Eða skiptir það önnur ríki kannski ekki svo miklu máli?
• Getum við ákveðið að gera þetta upp á okkar forsendum, þeir tóku jú ákvörðun um að greiða út með þeim hætti sem gert var, getum við farið aðra leið og greitt þetta út á nokkrum árum.
• Getum við krafist skaðabóta gagnvart Bretum sem gerðu eignir okkar að engu og málið allt erfiðara?
• Hvaða stöðu hafa þessi lönd til þess að fara að beita okkur refsiaðgerðum eins og nefnt hefur verið?
• Hvað segja Bandaríkin?
• Munu verða settar á okkur viðskiptaþvinganir frá öðrum löndum en Bretlandi og Hollandi?
• Hvaða möguleika eigum við eftir að við samþykkjum allar þessar skuldbindingar á þjóðina?
• Hvernig lánafyrirgreiðslur fáum við í framhaldinu? 
• Hvaða vexti fáum við?
• Hvernig mun okkur ganga að endurfjármagna orkufyrirtækin, þegar þjóðarbúið verður skuldsett upp á margfalda þjóðarframleiðslu og mörg spurningamerki framundan?
• Getum við hugsanlega endurfjármagnað okkur sjálf með lífeyrissjóðunum og því sem við eigum?

Ég veit ekki svörin við þessum spurningum enda hef ég ekki aðgang að þeim upplýsingum sem þeir hafa sem standa í framlínunni fyrir okkur en hitt veit ég að...

við munum áfram selja fiskinn...
við eigum orkuna okkar og alla þá möguleika sem hún bíður upp á...
við getum brauðfætt þjóðina...

við eigum menntunina okkar og þekking okkar er eftirsóknarverð...
við eigum endalaust af hreinu vatni...
við höfum myndað mikil tengsl um allan heim sem við getum áfram byggt á...
hreinu afurðirnar okkar eru  áfram eftirsóknarverðar...
Ísland verður áfram áhugavert...

Við erum og verðum ríkt land, við erum öfunduð um allan heim af auðlindunum okkar og við verðum það áfram. Hvað gerist ef við semjum "ekki" um Icesave á þeim forsendum og afarkostum sem við nú stöndum frammi fyrir? Það er stóra spurningin?

Mig langar að lokum að láta fylgja ljóðið Ég elska mitt land eftir Unni Sólrúnu Bragadóttur sem ég hef áður sett hér inn. Það minnir okkur á hvílíkt land það er sem við eigum og hvað við erum í raun einstök, ekki bara landið okkar heldur ekki síður menningin, gildin, normin og kannski umfram allt krafturinn og þrautseigjan. það megum við ekki missa!

Ég elska þetta land með ljóðum sínum öllum,
með lækjarbotnum, dalvörpum og tígulegum fjöllum,
með leysingum á vorin þegar lækir verða ár,
með lóunni sem framkallar hjá okkur gleðitár.

Ég elska einnig lömbin og lambakjöt í sneiðum
lúðuna og ýsuna og þorskinn sem við veiðum
ég elska þennan ákafa sem áfram okkur rekur
ég elska þennan eldmóð sem mannlífið skekur.

Ég elska þessa geðveiki sem grípur okkur sum
þá göngum út á ystu nöf á betri dögunum,
svei mér þá, ég elska að Íslendingur vera
elska þessa eyju endilanga og þvera.

Ærin verkefni - hugleiðingar...

Það eru ærin verkefni sem við sem erum í forsvari fyrir rekstur sveitarfélags eins og Reykjavíkur þurfum að takast á við næstu vikur og mánuði.

Það er ekki ólíklegt að tekjur borgarinnar dragist það mikið saman að nauðsynlegt verði að stokka upp og fara gaumgæfilega ofan í saumana á því hvaða og hvernig þjónustu við veitum. Það er mikilvægt að vanda til verka þegar kemur að því og leita í smiðju annarra þjóða. Það höfum við gert og erum að gera. Hægt er að sækja mikla þekkingu til Finnlands þar sem margt var vel gert í kreppunni sem þar gekk yfir í byrjun tíunda áratugarins, en margt var líka miður gert og af því þarf að læra. Hvað getum við gert betur og hvernig, hvar verður að halda úti þjónustu og hvernig þjónustu?

Mikilvægasta verkefni okkar í dag er að finna út hvernig sporna má við langtímaafleiðingum atvinnuleysis og finna hvernig við getum við ýtt undir fjölgun starfa.  Það er aldrei mikilvægara en nú að velta þessu vel fyrir sér, ekki síst hvað varðar börnin okkar - þau eru framtíð þessa lands.

Þróttarar - Til hamingju með daginn!

Knattspyrnufélagið Þróttur er 60 ára í dag. Af því tilefni verður afhjúpuð brjóstmynd af Halldóri Sigurðssyni, fyrsta formanni félagsins í Þróttarheimilinu.

Saga Þróttar er vel varðveitt, á fimmtíu ára afmæli félagsins var gefin út vegleg bók með sögu félagsins og í vor var gefið út afmælisrit. Jón Birgir Pétursson hefur haft veg og vanda af þessum skrifum og skrifaði hann meðal annars fjórar greinar í Laugardalsblaðið á þessu ári sem hver og ein rakti fimmtán ára tímabil í sögu félagsins. 

Þann 5. ágúst 1949 var félagið stofnað, skráðir stofnfélagar voru 37 en félagsheimili Ungmennafélags Grímsstaðaholts við Ægisíðu var þétt setið þetta kvöld.  Það var mikill hugur í mönnum og enda þótt Þróttur væri ekki stofnaður til að keppa við stóru félögin í bænum, þá var snemma ljóst að félagið var komið til að vera.Þróttur gekk næstu árin í gegnum erfiða tíma. 
Lýðveldið okkar var ungt og bláfátækt, þegar Þróttur var stofnaður, og fátæktin kannski hvað mest á bernskuslóðum Þróttar á Grímsstaðaholti.  Fyrstu kapplið félagsins áttu engan búning, félagið átti örfáa og gatslitna fótbolta, - en félagið átti það sem mestu skipti, áhugasama leikmenn og forráðamenn. Fyrstu búningum félagsins var hreinlega smyglað til landsins af sjómanni og vini félagsins, enda höfðu innflutningsyfirvöld synjað um gjaldeyrisleyfi fyrir slíkum munaði.
Þróttur átti því láni að fagna að eiga forystumenn sem aldrei létu deigan síga.  Þrátt fyrir mismunandi gengi á íþróttasviðinu, var félagið í góðum höndum, félagslífið var sterkt, og aldrei datt neinum í hug að leggja félagið niður.  Frumherjarnir Dóri fisksali og Eyjólfur sundkappi þurftu oft að taka á honum stóra sínum til að halda félaginu á lífi og baráttan var ekkert minni hjá þeim sem á eftir komu eins og Óskari Péturssyni skátaforingja, þessir menn lögðu allt í sölurnar fyrir Þrótt.  Síðar komu fyrrverandi leikmenn úr Þrótti til forystustarfa, markmennirnir Jón Ásgeirsson og Guðjón Oddsson.   Þá var það ekki lítils virði að fá Guðjón Sverri Sigurðsson borgarfulltrúa til starfa.Gömlu félögin í Reykjavík voru að koma sér upp aðstöðu á seinni hluta síðustu aldar.
Þróttur, yngsta félagið í bænum, var hinsvegar án allrar aðstöðu.  Gamli herskálinn þar sem félagið var stofnað, dugði lengi vel fyrir fundi, dansleiki, kvikmyndasýningar  og sem búningsklefi.  En þarna var ekki tjaldað til margra nátta. Bragginn, eins og félagshúsið var kallað, var rifinn, og Þróttur var á götunni um fimm ára skeið.Á 15 ára afmæli félagsins 1964 kom Geir Hallgrímsson þáverandi borgarstjóri færandi hendi, gaf félaginu lóðir og  lendur skammt frá Kleppi, svæðið við Sæviðarsund. Næstu árin stóðu Þróttarar í miklum framkvæmdum á þessum stað.  Þarna reis  malarvöllur, þar sem mikill fjöldi ungmenna átti góða daga um árabil.  Á svæðið var flutt gamalt bárujárnshús, sem þjónaði í mörg ár sem heimili Þróttar.  Guðjón Oddsson og síðar Magnús Óskarsson og hans félagar í stjórninni, reistu glæsilegt félagsheimili, Þróttheima, og á svæðið komu nokkrir tennisvellir og grasvöllur fyrir knattspyrnuna. Félagið bókstaflega blómstraði inn við Sund.Tryggvi E. Geirsson var mikill framkvæmdamaður og í formannstíð hans var félagið flutt af svæðinu við Sund í Laugardal.  Það vita líklega allir hvílíkt afrek Tryggvi og hans félagar unnu.  Þróttur gerði góðan samning við Reykjavíkurborg um makaskipti, borgin fékk byggingalóðir á fótbolta- og tennisvöllum félagsins, en Þróttur fékk fimm knattspyrnuvelli og glæsilegt félagshús í Laugardal.  Það voru mikil heillaspor, sem stigin voru afmælissumarið 1999,  þegar félagið flutti sig um set frá Sæviðarsundi í Laugardal.     Kristinn Einarsson og hans stjórn tók við góðri aðstöðu í Laugardalnum og vann af metnaði að því að laða fleiri þátttakendur að félaginu. Það tókst með sanni og nú eru mörg hundruð börn sem stunda æfingar með Þrótti í hinum ýmsu íþróttagreinum og Þróttur orðið raunverulegt stórveldi á íþróttasviðinu.

Í dag fögnum við 60 ára afmæli félagsins. Af því tilefni verður afhjúpuð brjóstmynd af fyrsta formanni félagsins í Þróttarheimilinu í Laugardal. Athöfnin hefst kl. 16:00, en að athöfninni lokinni verður boðið upp á kaffi og sannkallaða Þróttartertu.  Húsið er öllum opið, en eldri Þrótturum og fyrrum leikmönnum og félögum Þróttar er sérstaklega boðið að koma í félagsheimilið, hitta gamla félaga og þiggja veitingar.   

Eva Joly á hrós skilið fyrir þessa grein

Mikið var gott að lesa skrif Evu Joly í morgun. Ég læt hér grein hennar fylgja með, en mikið þurfum við að velta vel fyrir okkur stöðu okkar. Ráðamenn verða að standa með íslensku þjóðinni sem hefur ekkert gert annað en vera dugleg og vinnusöm, það voru einungis nokkrir íslendingar sem komu okkur í þessi vandræði. Skuldir sem við getum ekki staðið undir og er ekki réttlætanlegt að leggja á almenning með þeim hætti sem til stendur að gera.

En hér er grein Evu Joly sem ég fékk af bloggi Egils, ( Silfur Egils).

Ísland – Það sem læra má af efnahagshruninu

Viðbrögð Brown, Barrosso og Strauss-Kahn við íslensku bankakreppunni sýna að þeir hafa ekkert lært

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Mörgum þjóðhöfðingjum og  ríkisstjórnum, allt frá G8 til G20, verður gjarna tíðrætt um að héðan í frá verði ekkert eins og það var áður. Heimurinn hafi breyst, kreppan hafi jafnvel gerbreytt honum; afstaða okkar og vinnubrögð varðandi lagaumhverfi fjármálastarfsemi, alþjóðasamskipti eða þróunarsamvinnu verði því, að þeirra sögn, einnig að þróast. En því miður ganga fjölmörg dæmi þvert gegn þessum fagurgala þeirra. Staða Íslands nú í kjölfar bankahrunsins og þjóðnýtingar þriggja stærstu bankanna þar (Kaupþings, Landsbankans og Glitnis) er sennilega eitt skýrasta dæmið um þetta. Ísland, sem telur einungis 320 þúsund íbúa, sér nú fram á að þurfa að axla margra milljarða evra skuldabyrði sem langstærstur hluti þjóðarinnar ber nákvæmlega enga ábyrgð á og ræður alls ekki við að greiða.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Sáralítil umræða í Evrópu

Ég fékk áhuga á Íslandi þegar ég var fengin til að starfa sem ráðgjafi vegna réttarrannsóknar á orsökum bankahrunsins, sem er rót þess vanda sem landið glímir nú við. Umfjöllunarefni mitt nú varðar hins vegar ekki þá rannsókn; það er mun víðtækara en hún. Auk þess er ég ekki á neinn hátt talskona íslenskra stjórnvalda, en þau bera vitaskuld umtalsverða ábyrgð á þessu öllu saman. Sú stjórn sem sat þegar bankahruið varð neyddist raunar til að segja af sér, enda hafði almenningur risið upp og mótmælt þeim hagsmunaárekstrum og klíkuskap í stjórnkerfinu sem eru undirrót allra ófara þeirra. Þar sem ég er snortin af örlögum þessarar grandvöru og elskulegu þjóðar, og finnst sárlega skorta umræðu um hlutskipti hennar í evrópskum fjölmiðlum, langar mig bara að vekja athygli almennings á því hversu miklir hagsmunir eru í húfi í þessu máli – gríðarlegir hagsmunir sem afmarkast síður en svo af strandlengju Íslands. Ábyrgðarlaus afstaða sumra ríkja, Evrópusambandsins og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins gagnvart hruni íslenska efnahagskerfisins sýnir að þau eru ófær um að draga lærdóm af hruni þess samfélags sem Ísland var holdgervingur fyrir – þ.e. samfélags óhefts markaðsfrelsis, einkum frjálsra fjármálamarkaða, sem þessir sömu aðilar tóku þátt í að móta.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Skáldskapur Alþjóða gjaldeyrissjóðsins

Tökum fyrst kröfur Bretlands og Hollands. Hrun íslensku bankanna snertir þessi lönd beint, enda tóku þau dótturfyrirtækjum bankanna og útibúum opnum örmum þrátt fyrir að yfirvöld þessara sömu landa hafi að einhverju leyti verið vöruð við þeirri hættu sem vofði yfir bönkunum. Nú krefjast þau þess að Ísland greiði þeim himinháar upphæðir (Bretlandi meira en 2,7 milljarða evra og Hollandi meira en 1,3 milljarða evra), og það á 5,5% vöxtum. Löndin telja að Íslandi beri að gangast í ábyrgð fyrir innlán í Icesave, netbankaútibúi Landsbankans sem bauð mun hærri vexti á innlánum en keppinautarnir. Það voru Hollendingar og Bretar sem ákváðu einhliða að upphæð innistæðutryggingarinnar ætti að vera ekki aðeins 20 þúsund evrur fyrir hvern reikning, rétt eins og kveðið var á um í evrópskum og íslenskum lögum– nokkuð sem þegar var ógerlegt fyrir íslensku ríkisstjórnina að standa við, en hún hafði tilkynnt mjög fljótlega eftir að bankarnir voru þjóðnýttir að aðeins væri hægt að ábyrgjast innlán á Íslandi –, heldur að upphæð 50.000 til 100.000 evrur, jafnvel hærri. Raunar var gripið til hneykslanlegra þvingunarráðstafana vegna þessa. Bretland greip þannig strax í októberbyrjun til afar róttækra aðgerða: frysti innistæður á reikningum Landsbankans og einnig  Kaupþings, sem þó hafði nákvæmlega ekkert með Icesave að gera, og beitti til þess lögum um baráttu gegn hryðjuverkum. Með þessu setti Bretland Íslendinga, bandamenn sína í NATO, í sama flokk og hryðjuverkasamtök á borð við Al Quaida... Upp frá þessu virðist Bretland hafa lagst með öllum sínum þunga gegn því að alþjóðasamfélagið grípi til nokkurra ráðstafana sem komið geta Íslandi að gagni fyrr en það hefur haft sitt fram. Gordon Brown gaf þannig í skyn í breska þinginu að hann „ynni með Alþjóðagjaldeyrissjóðnum“ til að ná fram kröfum sínum gagnvart Íslandi. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn þurfti því að fresta því að lána Íslandi, og setti afar hörð skilyrði fyrir veitingu lánsins. Það á við um þau markmið að ná jafnvægi í fjárlögum á Íslandi í síðasta lagi árið 2013, markmið sem ekki er gerlegt að ná, en kemur engu að síður til með að leiða til gríðarlegs niðurskurðar í grundvallarmálaflokkum á borð við menntakerfið, heilbrigðiskerfið, almannatryggingakerfið, o.s.frv. Afstaða Evrópusambandsins og annarra Evrópuríkja var lítið skárri. Evrópuráðið tók strax í nóvember skýra afstöðu með Bretlandi þegar forseti ráðsins lét að því liggja að aðstoð myndi ekki berast frá Evrópu meðan Icesave málið væri enn ófrágengið; raunar má segja að Barosso, sem þá var allur með hugann við eigin kosningabaráttu og dauðhræddur við að styggja helstu stuðningsmenn sína, Breta, hafi þá eins og fyrri daginn algerlega verið búinn að missa stjórn á atburðarásinni. Sama  má segja um Norðurlöndin, sem þó eru ötulir talsmenn alþjóðasamstöðu, sem afreka það nú helst að bregðast ekkert við þeirri kúgun sem Ísland er beitt – nokkuð sem dregur úr trú manna á raunverulegan vilja þeirra til þess að veita Íslandi stuðning.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Bresk stjórnvöld bera líka ábyrgð

Brown heldur því ranglega fram að hann og ríkisstjórn hans beri enga ábyrgð á þessu máli. Brown ber siðferðilega ábyrgð þar sem hann var fremstur í flokki þeirra sem hömpuðu svo mjög því skipulagi sem nú er komið í þrot. En hann ber líka ábyrgð að því leyti að hann getur ekki skýlt sér á bak við lagalega stöðu Icesave –að það heyri formlega undir íslensk yfirvöld bankamála – og sagt að Bretland hafi hvorki haft tök né lagalega stöðu til að fylgjast með starfsemi þeirra. Hvernig er hægt að ímynda sér að 40 manns í Reykjavík hafi getað haft virkt eftirlit með starfsemi banka í hjarta fjármálahverfisins í Lundúnum? Það er raunar athyglisvert að evrópskar reglugerðir sem fjalla um fjármálasamsteypur virðast greinilega gera ráð fyrir að  aðildarríki ESB sem heimila starfsemi slíkra fyrirtækja frá þriðja landi verða að fullvissa sig um að þau séu undir jafn miklu eftirliti frá upprunaríkinu og kveðið er á um í evrópskum lögum. Þannig kann að vera að bresk yfirvöld hafi brugðist að þessu leyti – nokkuð sem raunar kemur ekki mikið á óvart þegar „frammistaða“ annarra enskra banka í bankakreppunni er skoðuð, banka sem voru alls ótengdir Íslandi... Það hversu mjög Brown hefur beitt sér gegn þessu smáríki er því ekki hægt að skýra á annan hátt en þann að hann hefur viljað ganga í augu eigin kjósenda og skattgreiðenda, fólks  sem að sönnu  varð fyrir miklu fjárhagstjóni og rétt er að halda til haga.. Rétt er að undirstrika að íslenskar stofnanir  bera mikla ábyrgð á þessu máli. En þýðir það að menn eigi að líta fram hjá því að bresk stjórnvöld bera jafn mikla ábyrgð, en láta íslensku þjóðina axla allar byrðarnar?

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Ætla Evrópa og AGS að koma Íslandi á vonarvöl?

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Þess ber að gæta að Ísland, sem hefur  einungis tekjur af útflutningi, kemur ekki til með að geta staðið undir þessum ábyrgðum.  Samningurinn um Icesave, sem Alþingi greiðir atkvæði um á næstunni, myndi þýða aukna skuldsetningu Íslands. Hlutfallslega er um að ræða upphæð sem er sambærileg við það að Bretar tækju á sig 700 milljarða sterlingspunda skuld eða að Bandaríkjamenn tæku á sig 5600 milljarða dollara skuld. Það er heldur ekki raunhæft að Ísland geti skilað hallalausum fjárlögum innan fimm ára á sama tíma og fjárlagahalli flestra ríkja eykst gríðarlega. Þar fara fremst í flokki stórveldi heimsins, ekki síst Bretland og Bandaríkin. Ef Evrópa og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn snúa ekki við blaðinu kann vera að þau vinni sannkallað afrek: dragi land þar sem þjóðartekjur á hvern íbúa hafa verið með þeim hæstu í heimi niður á stig þeirra allra fátækustu... Afleiðingin: Íslendingar, sem langflestir eru vel menntaðir, fjöltyngdir og í nánum tengslum við Norðurlöndin þar sem þeir aðlagast auðveldlega, eru þegar farnir að flýja land. Þegar til kastanna kemur verður hvorki hægt að endurgreiða Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, né Bretlandi né Hollandi. Lega Íslands er hernaðarlega mikilvæg og landið ríkt af náttúruauðlindum. Ef svo fer sem horfir mun aldurssamsetning íbúanna breytast og ungt menntað fólk flytja úr landi. Þeir  sem eftir verða munu eiga meira undir þeim sem hæst býður. Engum dylst aukin áhugi Rússa á svæðinu.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Lausnir eru til

En það eru til aðrar lausnir. Aðildarlönd Evrópusambandsins hefðu þannig getað hugað að leiðum sem gerðu þeim kleift að axla ábyrgð í málinu, koma betra skipulagi á fjármálamarkaðina, jafnvel taka á sig að minnsta kosti hluta skuldarinnar vegna þess að þeim láðist að sinna hlutverki sínu sem eftirlitsaðilar gagnvart bönkunum – nokkuð sem er síður en svo bannað samkvæmt evrópskum lögum. Þau hefðu getað boðið Íslandi, sem hefur auðvitað enga reynslu í málum sem þessum, aðstoð í þeirri rannsókn sem er ætlað að leiða í ljós hvað gerðist og greina ástæður hrunsins að fullu. Evrópuríkin hefðu getað notað þetta tilefni og efnt til umræðu um hvernig megi kljást við  alþjóðlega glæpastarfsemi, einkum fjármálaglæpi með beitingu evrópskra laga. Eins hefðu Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn og forstjóri hans geta notað þetta tækifæri til að endurskoða rækilega þau skilyrði sem sjóðurinn setur fyrir lánveitingum. Það er hægt gera þau raunhæfari, hugsa þau betur og til lengri tíma og taka meira tillit til félagslegra þátta. Þannig hefði fyrsta skrefið verið stigið í átt að nauðsynlegum og löngu tímabærum  umbótum á fjölþjóðlegum stofnunum sem hafa lykilhlutverki að gegna í alþjóðasamstarfi. Strauss-Kahn, forstjóri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, missti hér af gullnu  tækifæri til þess að láta loks verkin tala.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Viðbrögð Evrópuþingsins

Það mun augljóslega kosta mikinn tíma, og orku að halda þessari umræðu lifandi, og það þarf að vera vel á verði – einkum á Evrópuþinginu þar sem búast má við  miklum umræðum um þetta efni á næstu mánuðum. Svíum, sem nú eru í forsæti í Evrópusambandinu, virðast nefnilega ekkert sérlega mikið í mun að setja fjármálageiranum skýrari lagaramma  Andstæðingar ríkisafskipta eru ráðandi í þeim nefndum Evrópuþingsins sem fjalla um efnahagsmál og eru Bretar þar fremstir í flokki. Það er því ljóst að þeir sem ráða ferðinni hafa ekkert lært, heldur á að halda áfram á sömu braut. Við þurfum því að krefjast þess að alþjóðasamfélagið veiti svör við því hvernig koma eigi í veg fyrir hrun og hörmungar eins og Ísland lenti í. Það á ekki að líðast að alþjóðasamfélagið yppi öxlum og láti sem engra breytinga sé þörf og beiti lönd eins og Ísland þrýstingi af fullkomnu miskunnarleysi.

<!--[if !supportEmptyParas]--> <!--[endif]-->

Þýðing: Friðrik Rafnsson